በኤፌሶን የሚገኘው የአርጤምስ ቤተ መቅደስ፣ ዛሬ ፎቶው ጥቂት አምዶችን ብቻ የሚያሳይ ሲሆን ከጥንታዊው አለም ድንቆች አንዱ ተደርጎ መወሰዱ ተገቢ ነው።
በአፈ ታሪክ መሰረት አርጤምስ የአፖሎ መንትያ እህት እንስሳትን እና እፅዋትን ትጠብቅ ነበር እንስሳትን እና የዱር እንስሳትን ትጠብቅ ነበር የዛፍ አበባ እና ቁጥቋጦዎች እንዲበቅሉ ያደርጋል። ሰዎች ትኩረቷን አልነፈገችም, በቤተሰብ ውስጥ ደስታን በመስጠት እና ለልጆች መወለድ በረከትን ትሰጣለች. ብዙ ጊዜ ሴቶች የመውለጃ ደጋፊ በመሆን መስዋዕት ይከፍሏታል።
የመጀመሪያው የአርጤምስ ቤተመቅደስ የተሰራው በስድስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት በግሪክ በኤፌሶን ከተማ ሲሆን ይህም አሁን የቱርክ ግዛት ኢዝሚር ነው። ከክርስቶስ ልደት በፊት በአራተኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ. በሄሮስትራተስ አቃጥሎ ነበር፣ከዚያ በጎቲክ አረመኔዎች እንደገና ተገንብቶ ወድሟል።
የአርጤምስ ቤተ መቅደስ የመራባት ጠባቂ በሆነው የካሪያን ጣኦት መቅደስ ቦታ ላይ ቆሞ ነበር። ለግንባታው የሚሆን ገንዘብ የተቀረፀው በታዋቂው የልድያ ሀብታም ንጉስ ክሩሰስ ሲሆን የተቀረጸው ጽሑፍ ነው።አሁንም በአምዶች መሠረት ላይ ተጠብቆ ቆይቷል ፣ እና ፕሮጀክቱ ፣ እንደ ስትራቦ ፣ በአርክቴክት ክርስፍሮን ከኖሶስ የተሰራ ነው። በእሱ ስር ኮሎኔል ተተክሎ ግድግዳዎች ተተከሉ እና ሲሞት በልጁ እና በዲሜጥሮስ እና በፔዮኒየስ አርክቴክቶች ቀጠለ።
ግዙፉ ነጭ ድንጋይ ያለው የአርጤምስ ቤተመቅደስ አድናቆትንና መደነቅን ፈጠረ። በውስጡ በትክክል እንዴት እንዳጌጠ ትክክለኛ መረጃ ወደ እኛ አልወረደም። የሚታወቀው በጥንታዊው አለም ካሉት አስደናቂ ነገሮች አንዱ በሆነው የቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃቅርፃ-መስመሪያው ላይ የተሰማሩ ምርጥ የእጅ ባለሞያዎች ሲሆኑ የጣኦቱ ሀውልት እራሱ የተፈጠረው ከዝሆን ጥርስ እና ወርቅ ነው።
ይህ የተቀደሰ ቦታ ለሃይማኖታዊ አገልግሎቶች እና በዓላት ብቻ ሳይሆን ወዲያውኑ የኤፌሶን ከተማ የንግድ እና የፋይናንስ ማእከል ሆነ። የሚተዳደረው በካህናት ቦርድ ብቻ ስለነበር ከከተማው አስተዳደር ነፃ ሆኖ ነበር።
በ356 ዓክልበ. ታላቁ እስክንድር በተወለደች ሌሊት ከንቱ ሄሮስትራተስ ዝነኛ ለመሆን ፈልጎ ይህንን ድንቅ ቤተ መቅደስ አቃጠለ። ሆኖም፣ በሦስተኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ መጀመሪያ ላይ የአርጤምስ ቤተ መቅደስ ሙሉ በሙሉ ታድሶ የቀድሞ መልክውን ተቀበለ። ለግንባታው ገንዘቡ የተመደበው በታላቁ አሌክሳንደር ሲሆን ስራው የተካሄደው በህንፃው ሄኖክራተስ ሲሆን በዚህ ጊዜ ሕንፃውን ከፍ ወዳለ ደረጃ ከፍ አድርጓል. የቤተ መቅደሱ ስፋት አስደናቂ ነበር፡ 51 ሜትር ስፋት እና 105 ሜትር ርዝመት። ጣሪያው በስምንት ረድፎች በ127 አምዶች ተደግፏል።
የኤፌሶን አርጤምስ ቤተመቅደስ፣ የሚያሳዝነው ዛሬ አንድ የታደሰ አምድ ብቻ የሚያሳየው ፎቶው በውስጡ በምስልና በቅርጫት ያጌጠ ነው።Scopas እና Praxiteles. ኤፌሶን ታላቁ እስክንድርን በማመስገን ሥዕሉን አዘዘ፣ ይህም እንደ ዜኡስ ያለ ታላቁ አዛዥ - በእጁ መብረቅ ያለበትን የሚያሳይ ነው።
እናም በሦስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ የአርጤምስ መቅደስ በጎጥ ፈርሷል። በኋላም በቦታዋ ትንሽ ቤተክርስትያን ተሰራች እሱም ፈርሳለች።
የእብነበረድ ንጣፎች ፊት ለፊት ተዘርፈዋል ፣ጣሪያው ፈረሰ ፣በመዋቅሩ አንድነት መጣስ ብዙም ሳይቆይ አምዶች መውደቅ ጀመሩ። የአርጤምስ ቤተ መቅደስ በተሠራበት ረግረግ የወደቁ የድንጋይ ንጣፎች በመጨረሻ ጠጡ። እና ከጥቂት አሥርተ ዓመታት በኋላ፣ የአዮኒያ ምርጥ የስነ-ህንፃ ስራዎች አንዱ የቆመበት ቦታ እንኳን ተረሳ።
እንግሊዛዊው አሳሽ ቩዱ ቢያንስ አንዳንድ የቤተመቅደሱን አሻራዎች ለማግኘት ብዙ አመታት ፈጅቶበታል እና በ1869 በመጨረሻ እድለኛ ሆነ። የቤተ መቅደሱን መሠረት የመክፈት ሥራ የተጠናቀቀው ባለፈው ምዕተ-አመት ውስጥ ብቻ ነው, እና በተመሳሳይ ጊዜ, በሄሮስትራተስ የተቃጠሉት በጣም የመጀመሪያ እትም አምዶች ዱካዎች ተገኝተዋል.
